Oud-president Suriname overleden

Desi Bouterse (1945 – 2024) overleed zonder ooit straf te hebben uitgezeten: ’Deze slimme indiaan krijgen ze nooit te pakken’

John van den Heuvel

25 december 2024

PARAMARIBO – „Deze slimme indiaan krijgen ze nooit te pakken.” Het was het standaard antwoord van Desi Bouterse, op vragen van journalisten over de jarenlange jacht die de Nederlandse en later de Surinaamse justitie op hem maakten.

© ANP/HH

Op kerstavond werd de door velen gehate oud-president op 79-jarige leeftijd toch geveld. Niet door politie en Openbaar Ministerie in Paramaribo, die de laatste weken de zoektocht naar de voortvluchtige ex-dictator intensiveerden, maar door een slopende nierziekte. Het lichaam van Desi Bouterse is eerste kerstdag overgebracht naar de Surinaamse hoofdstad. Zijn dood wordt door diverse autoriteiten in Suriname bevestigd.

© ANP / HH

Desi Bouterse overleed op 79-jarige leeftijd, zonder ooit één van zijn celstraffen te hebben uitgezeten.

Desi Bouterse overleden vlak bij Paramaribo

Volgens bronnen in Suriname hield Bouterse zich de laatste weken schuil in de omgeving van Paramaribo. Op een van de adressen deed de politie afgelopen week nog een inval. Op een vluchtadres werden na de natuurlijke dood van Bouterse wapens, goudvoorraden en cashgeld door aanhangers in veiligheid gebracht, aldus bronnen. Na de veroordeling tot twintig jaar wegens de Decembermoorden op vijftien politieke tegenstanders, leidde de oud-legerleider een zwervend bestaan.

© ANP / HH

Ook in Amsterdam worden de Decembermoorden nog herdacht.

Bekijk ook:Surinaamse oud-president Desi Bouterse (79) overleden

Hij werd eerst opgevangen door bevriende regimes in Cuba en Venezuela, die ook hielpen bij medische zorg die Bouterse nodig had vanwege nierfalen. Hij moest regelmatig worden gedialyseerd. Toen zijn gezondheidssituatie verder verzwakte, keerde hij terug naar de binnenlanden van Suriname, waar hij door een groep gewapende vertrouwelingen werd bewaakt.

Bouterse mocht proces in vrijheid afwachten

Het nieuws dat de voortvluchtige oud-president terugkeerde op Surinaamse bodem, bereikte ook de Surinaamse justitie, die echter nooit serieuze pogingen ondernam hem te arresteren. Bouterse mocht het hele proces, dat jarenlang duurde, tegen hem in vrijheid afwachten. Na zijn onherroepelijke veroordeling tot 20 jaar cel beloofde Bouterse zich te melden, maar hij hield zich niet aan die belofte. Hij verdween van de justitiële radar.

Zijn vrouw Ingrid maakte zich intussen op een belangrijke rol te spelen bij de verkiezingen in 2025. Volgens ingewijden was het plan dat Bouterse’s Nationale Democratische Partij (NDP) na het winnen van de verkiezingen versneld een amnestiewet zou invoeren, waardoor Bouterse alsnog vrijuit zou gaan en naar Paramaribo kon terugkeren.

© ANP / AFP

Ingrid Bouterse-Waldring (rechts) zou namens de NDP mee willen doen aan de verkiezingen.

Bekijk ook:Opluchting in Suriname na veroordeling Bouterse: ’Hij heeft het land kapotgemaakt’

Hoewel Desi Bouterse in binnen- en buitenland veel vijanden had, kon hij ook rekenen op veel steun van Surinamers, die hem zagen als een machtsblok tegen de in hun ogen machtige voormalige kolonisator Nederland.

Betrokkenheid bij cocaïnehandel

Justitie en Openbaar Ministerie in Nederland maakten jarenlang jacht op Bouterse, wegens vermeende betrokkenheid bij cocaïnehandel. Onder de naam CoPa deed een speciaal rechercheteam onderzoek, dat uiteindelijk leidde tot een veroordeling en een gevangenisstraf van 11 jaar. Ook die straf zat Bouterse nooit uit.

Bekijk ook:Desi Bouterse op opsporingslijst Interpol geplaatst

Volgens het eindvonnis gaf hij jarenlang leiding aan het ’Surikartel’ dat Nederland overspoelde met grote ladingen coke. Een kroongetuige die belangrijke informatie verstrekte, werd begin jaren negentig vermoord. In de jaren negentig verdwenen ook veel andere vijanden en verklikkers van het Surikartel van de aardbodem. Sommigen werden later dood terug gevonden in de Surinamerivier.

Verantwoordelijk

Bouterse werd de machtigste man van Suriname na een door Nederland gesteunde coup in 1980. Twee jaar later liet hij in Fort Zeelandia met het leger vijftien tegenstanders, waaronder journalisten en advocaten, doodschieten. Bouterse ontkende zelf de executies te hebben uitgevoerd. Hij achtte zichzelf wel verantwoordelijk, liet hij in meerdere interviews optekenen.

Bekijk ook:Suriname houdt adem in nu Bouterse zich moet melden voor celstraf, maar waar is hij?

https://www.telegraaf.nl/nieuws/431807024/desi-bouterse-1945-2024-overleed-zonder-ooit-straf-te-hebben-uitgezeten-deze-slimme-indiaan-krijgen-ze-nooit-te-pakken

Surinaamse president Santokhi condoleert en roept op tot kalmte

25 december 2024

1. 
   
   Surinaamse president Santokhi condoleert en roept op tot kalmteDe Surinaamse president Chan Santokhi heeft de weduwe en nabestaanden van zijn voorganger Desi Bouterse gecondoleerd. Dat deed hij ‘vooruitlopend op meer gedetailleerde en definitieve informatie vanuit officiële kanalen,’ aldus een verklaring van Santokhi’s kantoor. De president werd vanochtend door regeringsfunctionarissen geïnformeerd over het overlijden van Bouterse.Het staatshoofd roept iedereen op ‘om waardig te blijven en kalmte te bewaren, rust en orde te handhaven’ en in gebed te gaan, in de geest van de feestdagen en het jaareinde. Kerst en Oud en Nieuw worden in Suriname groots gevierd. De feesten en evenementen trekken veel bezoekers, onder wie familieleden uit Nederland en andere emigratielanden.Volgens Santokhi zijn de nodige voorzieningen getroffen voor de begeleiding van ‘het vervolgtraject, inclusief de formele zaken en de communicatie met de familie alsook met de Surinaamse gemeenschap’. Hij hoopt hierover spoedig nadere mededelingen te doen. (ANP)Politiek rivalen Desi Bouterse en Chan Santokhi schudden elkaar de hand in 2013.Beeld ANP / Pieter Van Maele

https://www.volkskrant.nl/buitenland/live-surinaamse-president-santokhi-condoleert-nabestaanden-en-roept-op-tot-kalmte~b242b55f/

Vicepresident Ronnie Brunswijk condoleert nabestaanden Bouterse

De Surinaamse vicepresident Ronnie Brunswijk heeft de nabestaanden van Desi Bouterse gecondoleerd met hun verlies. ‘Zijn leven heeft een blijvende impact gehad op ons land en zijn inzet zal niet vergeten worden’, schrijft Brunswijk, die van 2010 tot 2015 met zijn Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij een regering vormde met Bouterses Nationale Democratische Partij (NDP).

Dertig jaar eerder vocht Brunswijk nog met zijn Jungle Commando tegen het Nationaal Leger van Bouterse. Deze zogeheten Binnenlandse Oorlog eiste honderden slachtoffers onder zowel de bewoners van het binnenland als onder de militairen. Niettemin wenst Brunswijk Bouterses nabestaanden ‘veel kracht en moed toe’. ‘Moge zijn nalatenschap een inspiratie blijven voor velen en zijn ziel in vrede rusten,’ schrijft Brunswijk.

In november 1986 stierven zeker 39 bewoners van de leefgemeenschap Moiwana in Oost-Suriname nadat militairen het vuur op hen hadden geopend. Onder hen waren vrouwen, kinderen en bejaarden. Het leger was op zoek naar Brunswijk en dacht dat hij zich daar had verschanst. In maart 1990 werden twee ongewapende lijfwachten van Brunswijk doodgeschoten in het kantoor van bevelhebber Bouterse, bij wie Brunswijk op bezoek ging. (ANP)

Wat doet de dood van Bouterse met Suriname? En vier andere vragen over de oud-legerleider

De Surinaamse oud-president Desi Bouterse is overleden in een schuilplaats, waar hij naartoe vluchtte nadat hij vorig jaar tot twintig jaar cel was veroordeeld voor zijn betrokkenheid bij de Decembermoorden van 1982. Vijf vragen en antwoorden over de oud-legerleider.

Sterre Lindhout

is buitenlandredacteur van de Volkskrant en schrijft over Noord-Amerika, het Caribisch gebied en Suriname.

25 december 2024, 13:54

Wat gebeurde er in december 1982 precies?

Het is meer dan 42 jaar geleden dat inwoners van het centrum van Paramaribo in de nacht van 7 op 8 december 1982 schoten hoorden uit het Fort Zeelandia, aan de oever van de Surinamerivier. Het koloniale bastion werd gebruikt als uitvalsbasis door het militaire regime onder leiding van Desi Bouterse, dat twee jaar eerder door een coup aan de macht was gekomen. De schoten, zo bleek de volgende dag, waren de executies geweest van tegenstanders van de militaire machthebbers, die een dag eerder van hun bedden waren gelicht en meegenomen. De gedode mannen bekleedden prominente posities in het jonge Suriname, in 1975 onafhankelijk geworden van de Nederlandse kolonisator. Ze waren advocaat, journalist, militair, zakenman, vakbondsleider of intellectueel. Ze hadden bijna allemaal gezinnen.

Wat gebeurde er na de moorden?

Na de moorden volgden eerst jaren van angstvallige stilte. Dat veranderde langzaam toen de Surinaamse democratie in de jaren negentig was hersteld en een groep nabestaanden van de slachtoffers de verjaring van de moorden, eind 2000, probeerde te stuiten.

Dat lukte net op tijd en in november van dat jaar werden drie rechters geïnstalleerd als Krijgsraad (een militaire rechtbank die uit civiele rechters bestaat), onder leiding van Cynthia Valstein-Montnor. Na het opgraven van de lijken en het horen van honderden getuigen, begon in 2007 het proces. Desi Bouterse heeft zijn betrokkenheid bij de planning en de uitvoering van de moorden in december 1982 altijd ontkend. Volgens hem bereidden de mannen die werden gedood een tegencoup voor. Daarvoor is nooit bewijs geleverd.

Hoe ging het verder met Bouterse?

Na zijn jaren als militair dictator en drugshandelaar – waarvoor hij in Nederland bij verstek werd veroordeeld – vond Bouterse zichzelf opnieuw uit als populistisch politicus. Dat bemoeilijkte de rechtsgang aanmerkelijk. Tussen 2010 en 2020 was Bouterse president van Suriname. Hij liet het land economisch geruïneerd achter.

De Krijgsraad veroordeelde hem in 2019 tot twintig jaar gevangenisstraf, waartegen Bouterse verzet aantekende. Twee jaar later volgde een nieuw oordeel. Daartegen ging Bouterse, inmiddels geen president meer, in hoger beroep. Het vonnis dat de Krijgsraad vorig jaar december uitspraak, twintig jaar celstraf, is een definitief vonnis.

Het Openbaar Ministerie had naast een celstraf van twintig jaar ook directe gevangenneming van Bouterse geëist. Daar ging het hof niet in mee. Een week na de uitspraak had de oud-president zich moeten melden bij de Santo Boma-gevangenis net buiten Paramaribo. Dat deed hij niet. Sindsdien ontbrak van hem ieder spoor.

Waar vluchtte Bouterse naartoe?

In Surinaamse media werd gespeculeerd dat hij zich schuilhield in de dunbevolkte en dichtbegroeide binnenlanden van Suriname. Ook bestond er een kans dat hij naar het buitenland was gevlucht, al waren de bestemmingen beperkt.

Doordat Bouterse in Nederland was veroordeeld voor drugshandel stond hij op de internationale opsporingslijsten van Interpol. Zijn keuze aan veilige buitenlanden zonder uitleveringsverdragen met Nederland of de VS was zeer beperkt.

Wat doet zijn overlijden met Suriname?

Het is de vraag wat het overlijden van Bouterse betekent voor het Suriname van nu. De Decembermoorden zijn in Suriname geen geschiedenis, geen punt in het verleden. Het is alsof er op 8 december 1982 een giftige plant is ontkiemd, die sindsdien is gaan woekeren tot in de haarvaten van het land. Suriname telt ongeveer 600 duizend inwoners; het is een kleine samenleving waar vriend en vijand elkaar onvermijdelijk tegen het lijf lopen.

Advocaat Gerard Spong, bevriend met meerdere slachtoffers en betrokken bij het onderzoek naar de moordpartij, heeft ambivalente gevoelens bij het overlijden van Bouterse, omdat de oud-legerleider ‘helaas zijn aardse straf niet heeft kunnen ondergaan omdat hij voortvluchtig was. Maar het was een man die Suriname veertig jaar gegijzeld heeft en veel ellende in dat land heeft veroorzaakt. Dus ik treur daarom niet’, aldus Spong.

Voor zijn achterban was Bouterse juist een held. Zijn partij NDP is de belangrijkste oppositiepartij van het land. Woensdag werd de lijkwagen waarin Bouterses stoffelijk overschot naar het mortuarium werd vervoerd begeleid door een stoet rouwende partijgenoten.

Voormalig vicepresident Ashwin Adhin zei dat met het overlijden van Bouterse een deel van de Surinaamse identiteit verloren is gegaan: ‘Suriname zal nooit meer hetzelfde zijn.’ Ondervoorzitter van de NDP Ramon Abrahams sprak over ‘een groot verlies voor het land en voor de partij, maar gelukkig dat we in ieder geval de idealen kunnen meenemen en kunnen behouden.’

Dit is een geactualiseerde versie van een artikel dat in december 2023 verscheen.

https://www.volkskrant.nl/buitenland/wat-doet-de-dood-van-bouterse-met-suriname-en-vier-andere-vragen-over-de-oud-legerleider~b01cb6e6/

Desi Bouterse (1945-2024): charismatisch charmeur, president, couppleger en moordenaar

Desi Bouterse, die woensdag op 79-jarige leeftijd overleed, groeide uit tot de man die onder meer als president ruim veertig jaar de sfeer in Suriname zou mede-bepalen. Corruptie en zelfverrijking waren belangrijke drijfveren voor zijn handelen.

Sheila Sitalsing

25 december 2024, 21:12

Desirée Delano Bouterse, die op kerstavond op 79-jarige leeftijd overleed, was sportinstructeur, eenvoudig beroepsmilitair, couppleger, legerleider, moordenaar, drugsdealer, dansend volksmenner, charismatisch charmeur, president van de Republiek Suriname en voortvluchtig crimineel, maar zelf omschreef hij zich graag als ‘wan pikin Ingi boi’ – ‘een kleine Indiaanse jongen’.

Die omschrijving haalde hij van stal op de momenten waarop hij vol zelfvertedering zijn prestaties overzag: altijd Baas! En dat voor een eenvoudige jongen van gemengd Creools-Inheems-Chinees-Zeeuwse afkomst die op 13 oktober 1945 werd geboren nabij Domburg, 20 kilometer buiten Paramaribo, en die afwisselend werd grootgebracht door een stiefvader, bij een tante, en op het internaat van de Fraters van Tilburg te Paramaribo.

Dat hij zou uitgroeien tot de man die ruim veertig jaar de loop der dingen en de sfeer zou mede-bepalen in Suriname, dat zouden de missionarissen die hem les hadden gegeven nooit hebben voorspeld. Ook later, toen hij als jonge twintiger vanuit de kolonie Suriname in Nederland neerstreek om zijn militaire dienstplicht te vervullen, viel hij niet speciaal op door leiderschapskwaliteiten of ambities.

Bouterse blonk vooral uit in basketbal, en beunde bij met de verkoop van porno. In Steenwijk diende hij bij een pantserinfanteriebataljon. Zijn zoon Dino, die tegenwoordig een celstraf van 16 jaar uitzit in een Amerikaanse gevangenis wegens internationale drugshandel, werd er in 1972 geboren. Op de militaire basis in Seedorf, Duitsland, werkte hij als sportinstructeur. Vlak voor de Surinaamse onafhankelijkheid keerde het jonge gezin Bouterse terug naar Suriname, het land dat bevrijd van het koloniale juk een eigen weg zou vinden.

Veel in Suriname is mystiek en doorgefluisterde suggestie, iedereen weet altijd alles maar wat waar is weet niemand zeker – of Bouterse een jaar lang in een bunker onder zijn huis verstopt heeft gezeten, of hij nierdialysepatiënt was, of de staatsgreep van 1980 mede-georkestreerd was door een Nederlandse kolonel.

Feit is dat het Desi Bouterse was die de leider werd van ‘de groep van zestien’: zestien sergeanten die een conflict over het ontbreken van medezeggenschap in het leger en het verbod op een militaire vakbond in februari 1980 beslechtten met een staatsgreep.

‘Bevel’ Bouterse

Suriname kreeg een militair bewind, met ‘Bevel’ Bouterse aan het hoofd. Weidse vergezichten lagen niet ten grondslag aan ‘de revolutie’, zoals de nieuwe toestand steevast werd genoemd; de ideologie werd er later bij gezocht, aangereikt door linkse intellectuelen die zich in Nederland – veelal in Wageningen – hadden laten scholen, en de koers wezen: naar Cuba, naar China.

Echt communistisch wilde de revolutie evenwel niet worden. Daarvoor brandde het revolutionaire vuur niet hoog genoeg. De CIA heeft nog een halve dag vergaderd over de vraag of Amerikaans ingrijpen nodig was, zoals de Amerikanen dat in die hete jaren tachtig overal in Latijns-Amerika deden om de communistische dreiging te stoppen, zo onthulde Bob Woodward in zijn boek Veil. Maar het werd onnodig geacht; het land was te klein en te betekenisloos, de mensen waren er vooral ‘vriendelijk’.

Ondertussen vielen die ‘vriendelijke’ mensen ten prooi aan een regime dat almaar repressiever werd. Macht smaakt naar meer, machtsvertoon lokt protest uit, protest lokt meer machtsvertoon uit, en zo ging het ook in Suriname. Protesten van scholieren en studenten werden neergeslagen, er kwam een avondklok en mensen moesten in de rij staan voor basale levensmiddelen, terwijl de legertop zichzelf verrijkte met de handel in cocaïne.

Rampjaar 1982

In het rampjaar 1982 mislukte een tegencoup. Het was het jaar waarin Bouterses gezag werd getart. Berucht is het bezoek van premier Maurice Bishop van Grenada; Bouterse moest hem bij kaarslicht ontvangen in het presidentieel paleis, omdat de vakbonden een grote staking bij het elektriciteitsbedrijf hadden georganiseerd. Het zou Bishop zijn geweest die Bouterse had aangemoedigd deze vernedering niet zomaar te pikken. Bouterse zwoor dat hij de vakbondsleider ‘in contant geld zou terugbetalen’.

Kort daarop, op 8 december 1982 werd de vakbondsleider, samen met veertien andere tegenstanders van het militaire regime – onder hen advocaten, journalisten, militairen – opgepakt, gemarteld en geëxecuteerd in Fort Zeelandia. ‘Op de vlucht neergeschoten’, luidde de officiële verklaring, maar nabestaanden die naar het mortuarium hadden durven gaan, hadden de verwondingen gezien die op grove mishandeling en executie van nabij wezen. De mensen konden het niet geloven: Suriname was definitief een ordinaire, gewelddadige dictatuur geworden. En Bouterse was een man om bang voor te zijn.

‘We hebben hier een historische taak op ons genomen en natuurlijk is ons alles eraan gelegen dat excessen en ontsporingen niet zullen voorvallen’, zei de legerleider hierover in een interview dat de journalist Willem Oltmans kort na deze Decembermoorden met hem had, en waarin de interviewer begrip en bewondering laat doorschemeren. ‘In een revolutionaire situatie is dit niet te garanderen, gezien de bemoeizucht van het buitenland en de reactionaire krachten van binnenuit.’

Het zou bijna 40 jaar duren voordat Bouterse veroordeeld zou worden voor deze moordpartij.

‘Dit is een coup’

In 1987 liet hij verkiezingen uitschrijven en trok het militaire gezag zich terug. Het proces heette ‘het herstel van de democratie’, maar een paar jaar later bleek hoe groot de angst voor de nietsontziende Bouterse nog steeds was. Toen hij de nieuwe president zat was belde Bouterse hem op, zei ‘dit is een coup’ en verordonneerde het vertrek van hem en zijn burgerregering.

Corruptie en zelfverrijking waren belangrijke drijfveren voor zijn handelen, en de handel in cocaïne speelde daar een centrale rol in. Een conflict met zijn voormalige lijfwacht Ronnie Brunswijk over de controle over Oost-Suriname – en een handelsroute – ontaardde halverwege de jaren tachtig in de Binnenlandse Oorlog, die werd uitgevochten in het met oerwoud overgroeide binnenland.

Het gaat in de berichtgeving over Suriname vaak over de Decembermoorden, maar de oorlogsmisdaden die onder de verantwoordelijkheid van Bouterse zijn gepleegd in de Binnenlandse Oorlog, zijn minstens zo gruwelijk, met als dieptepunt de afslachting van 39 kinderen, vrouwen en mannen in het Marrondorp Moiwana.

Pas in 1992 werd de vrede getekend, maar de gevolgen zijn tot heden voelbaar: groepen Marrons – afstammelingen van ontsnapte totslaafgemaakten – zijn op drift geraakt en naar de stad getrokken waar ze gediscrimineerd worden en onder erbarmelijke omstandigheden leven.

Als drugslord onderhield hij belangrijke regionale contacten. Met Pablo Escobar uit Colombia, en later met Shaheed Khan uit Guyana. Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft hem in de jaren negentig nog proberen op te pakken wegens grootschalige drugshandel, maar toen de kans zich voordeed hem in Brazilië te laten arresteren en uit te leveren aan Nederland, liet het toenmalige kabinet-Kok de kans schieten. In 1999 werd hij in Nederland bij verstek veroordeeld tot elf jaar gevangenisstraf voor de handel in cocaïne. Met drugshandel is hij ook daarna doorgegaan.

Met de oprichting van zijn eigen politieke partij, de Nationaal Democratische Partij (NDP), in de jaren negentig, probeerde hij op democratische wijze weer aan de macht te komen. Dat de NDP al snel populair werd is goed te begrijpen: terwijl de ‘oude politiek’ voornamelijk bestond uit oude mannen die zich langs etnische lijnen hadden georganiseerd en afspraken welke bevolkingsgroep ‘aan de beurt’ was om voordeeltjes te ontvangen, was het bij de NDP een aanstekelijke, vrolijke boel waar jonge mensen de kans kregen politieke carrière te maken, mensen van alle etniciteiten welkom waren en vrouwen hoge functies konden krijgen.

Fluistercircuit

Dat Bouterses verleden niet op de partij drukte, valt te verklaren in een land waarin een groot deel van de bevolking te jong is om zich de jaren tachtig te herinneren, en waarin het geschiedenisonderwijs over die tijd jarenlang gecensureerd is geweest. Het werd aan het fluistercircuit overgelaten om aan nieuwe generaties te vertellen wat er was gebeurd.

Met zijn charisma kon hij een podium vullen en een veelkoppig publiek om zijn vinger winden. In een land waar de religieuze beleving zeer belangrijk is, bekeerde hij zich tot de pinkstergemeentekerk Gods Bazuin. Zijn volgelingen zagen in hem een goed christen, die vroeger misschien foutjes had gemaakt, maar dat was iets voor later, voor tussen hem en de Almachtige. Voor hen, in het hier en nu, was hij goed – niet in de laatste plaats omdat hij grif gunsten verleende en het volk trakteerde op feesten met gratis eten en drinken.

De NDP was voor Bouterse óók een manier om zijn oude getrouwen – velen waren ondertussen ook stinkend rijk geworden – en zijn zakelijke contacten om zich heen te verzamelen en toegang tot de politieke macht te bieden.

Woedende bevolking

In 1996 al won de NDP voor de eerste keer de verkiezingen. Bouterse schoof zijn marionet Jules Wijdenbosch naar voren om president te worden. Diens erfenis: een brug over de Surinamerivier en een woedende bevolking die hem wegens wanbeleid met een groots protest uit het presidentieel paleis verdreven.

Nadat hij in 1999 bij verstek werd veroordeeld in Nederland én er in Suriname een strafrechtelijk onderzoek naar de Decembermoorden werd gestart, wist Bouterse wat hem te doen stond: net als zoveel criminele politici vóór hem moest hij ervoor zorgen dat hij zelf het presidentschap zou bemachtigen om op die manier zo lang mogelijk uit de gevangenis te blijven. In 2010 lukte het hem. Hij sloot zijn oude rivaal Brunswijk in de armen om een regering mogelijk te maken.

Twee termijnen wist hij het uit te houden. Na zijn vertrek in 2020 drong pas goed door hoezeer het land onder zijn presidentschap was leeggeroofd. Zijn getrouwen waren dik bedeeld met concessies voor de winning van goud, geld, auto’s. De landskas was leeg. Zelfs de computers uit de overheidskantoren waren weggedragen. Zijn toenmalige minister van Financiën Hoefdraad is nog altijd voortvluchtig na een veroordeling wegens verduistering en corruptie.

Het strafproces wegens de Decembermoorden, dat jaren heeft geduurd, heeft hij geprobeerd te versjteren door een amnestiewet door te voeren, maar terwijl hij zand in de machine bleef strooien, liet Suriname zien wat het óók is: een rechtsstaat waarin onverstoorbare vrouwen het echte werk doen. Rechtbankvoorzitter Cynthia Valstein liet op elke zittingsdag de gedaagde Bouterse oproepen – hij kwam nooit – terwijl laag voor laag de oude misdaden werden afgepeld. In 2019 viel het vonnis: Suriname schreef geschiedenis door een zittende president te veroordelen tot 20 jaar cel.

Op de vlucht

De gevangenis zou hij nooit van binnen zien. Toen, na mislukte pogingen tot aanvechting van het vonnis in hoger beroep, vorig jaar dan toch zijn gevangenneming werd gelast, sloeg Bouterse op de vlucht. De fluistermachine wist zeker waar hij zat: thuis, in Cuba, in Venezuela, in zijn buitenhuis in het binnenland. Maar gevonden werd hij nooit.

In zijn schuilplaats is hij gestorven, zo maakte de familie op Eerste Kerstdag bekend. Als een wezel op de vlucht.

Zijn nalatenschap is een land dat getraumatiseerd is door de militaire dictatuur, uit het lood is geslagen door de drugseconomie en verdeeld is over de vraag of Desi Bouterse een moordenaar was of een volksheld. https://www.volkskrant.nl/buitenland/desi-bouterse-1945-2024-charismatisch-charmeur-president-couppleger-en-moordenaar~bdc02739/