Het onderzoek bij vijftig persberichten tussen 12 en 21 januari 2024 laat zien dat churnalisme oftewel ‘copy-paste journalistiek’ binnen de Surinaamse media meer regel dan uitzondering is. Dat is één van de resultaten uit het afstudeeronderzoek van Gregory Rijssen, die vrijdag zijn thesis verdedigde. Hij behaalde cum laude zijn bachelor in de Journalistiek en Communicatie aan de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs (AHKCO). De titel van zijn thesis is: ‘Churnalisme, no skrif’ a nyunsu wan kruktu fasi! Een onderzoek naar de factoren waarom journalisten ertoe overgaan voorverpakt nieuws te publiceren’.
Tekst Valerie Fris
Beeld AHKCO
De term churnalisme wordt als volgt beschreven: “de praktijk waarbij journalisten voorverpakt nieuws van instanties, organisaties of de overheid gebruiken als enige bron voor hun nieuwsitem. Geen verder onderzoek doen zoals ‘fact finding’ en dit voorverpakte nieuws presenteren als nieuws (Allah, 2019)”. Tijdens zijn studie is nooit gesproken over churnalisme, zegt hij tegen de Ware Tijd. “Zelfs als de term nu valt, kijkt men vreemd op en vraagt men of er geen sprake is van een verspreking. Dat is natuurlijk niet het geval. Churnalisme bestond lang vóór het digitale tijdperk van sociale media en internet.”
“Zelfs als de term churnalisme nu valt, kijkt men vreemd op en vraagt men of er geen sprake is van een verspreking”
Hij stelt dat sinds toen journalisten de behoefte hadden om voorverpakt nieuws (persberichten) te presenteren als nieuws. Voor de Surinaamse journalistiek is churnalisme nooit onderzocht. Het doel van zijn onderzoek was om te weten te komen welke factoren een rol spelen dat journalisten van (online) nieuwsmedia zich schuldig maken aan het publiceren van voorverpakt nieuws.
Resultaten
Aan dit onderzoek hebben 66 journalisten van AllesinSu, Dagblad Suriname, GFC Nieuws, Radio SRS, Sun.sr, Waterkant.net, ATV, de Ware Tijd, Key News, Starnieuws, Suriname Herald, Culturu TV, De West, Radio ABC, STVS en United News meegedaan. Er is eerst een scan gemaakt van vijftig verstuurde persberichten in januari 2024. Daaruit blijkt dat 66 procent afkomstig was van de overheid (Communicatiedienst Suriname/CDS). 98 Procent van alle verstuurde persberichten werd door ten minste twee mediabedrijven gepubliceerd.
Verder onderzoek onder de journalisten bracht aan het licht hoe dit tot stand is gekomen. Journalisten bepalen voor 66 procent zelf waarover zij schrijven. Tegelijkertijd geven zij aan dat zij persberichten en rapporten niet als bron gebruiken om berichten te schrijven. Als wordt gekeken naar wie de laatste schakel is voordat een bericht op de website wordt geplaatst, is dat in 53 procent van de gevallen de eindredacteur. Voorverpakte berichten domineren het nieuwsbeeld. 38 Procent van de websites maakt zich schuldig aan de puurste vorm van churnalisme wanneer ze besluiten binnengekomen persberichten te publiceren.
Indien de persberichten worden gepubliceerd, blijkt dat in meer dan 75 procent van de gevallen de opgestuurde persberichten copy-paste worden gepubliceerd. Uit het onderzoek blijkt dat alleen ATV alle berichten herschrijft. Slechts in 16 procent van de gevallen publiceert Culturu TV een niet-herschreven persbericht. Bij de Ware Tijd en Starnieuws is dat respectievelijk in 27 en 36 procent.
Persberichten die voor het grootste deel afkomstig zijn van de Surinaamse overheid worden voor 98 procent herschreven of ongewijzigd gepubliceerd. Verder blijkt dat de meeste nieuwsorganisaties ook de foto’s overnemen.
Redenen
Rijssen noemt in zijn thesis de ingrijpende verandering door globalisering en privatisering in de mediasector. Doordat media-eigenaren steeds meer willen produceren en minder willen uitgeven aan kosten, zal dit doorwerken op het personeel. Hetzelfde personeel zal meer moeten produceren, met minder geld. ‘Onderzoeken hebben uitgewezen dat (steeds minder opgeleide) journalisten steeds meer nieuws moeten produceren in kortere tijd, met steeds schaarser wordende middelen. (Franklin & Carlson, 2013; Knight, 2011).’
Door de komst en het steeds toenemende gebruik van het internet en de ontwikkeling van sociale media neemt de concurrentie toe. Waar journalisten zich vroeger aan vastgestelde deadlines moesten houden, zijn die deadlines nu dynamischer, stelt Rijssen. “De nadruk bij online nieuwsmedia komt steeds meer te liggen op de hoeveelheid, snelheid en breaking nieuws. Tegelijkertijd kunnen journalisten door de overvloed aan nieuws op het internet steeds makkelijker nieuws van andere bronnen overnemen.”
Onderzoeksjournalistiek neemt steeds af en het presenteren van eenzijdige bronnen neemt steeds toe (McNair, 2013). Diepgaande analyses hebben plaats moeten maken voor snel en copy-paste nieuws, staat in de thesis.
Rijssen noemt ook de financiële crisis als oorzaak van de veranderingen in de journalistiek. Door de sterke devaluatie van de Surinaamse dollar is de koopkracht verder achteruitgegaan en dat is ook te merken aan het gedrag van lezers en adverteerders. Mediabedrijven verkopen minder, de oplages en het aantal bladzijden van traditionele kranten verminderen, adverteerders blijven weg of kiezen andere vormen van adverteren, waardoor de mediabedrijven moeten bezuinigen. Rijssen stelt dat er hierdoor ook een toename is van bureaujournalistiek ten opzichte van eigen nieuwsvergaring buiten de redactieomgeving.
Aanbevelingen
Hij beveelt aan om onderzoeksjournalistiek te bevorderen. Hiervoor zouden mediabedrijven geld beschikbaar moeten stellen en ruimte creëren. Hij stelt ook voor dat persberichten door de journalist als bron (routine channels) worden gebruikt voor een nieuwsbericht.
Een andere aanbeveling is het aanwijzen van specifieke journalisten voor het toetsen van feiten (fact-checking) van persberichten. Bij tekort aan journalistiek personeel zou een persbericht kunnen worden aangevuld met historische feiten en of info uit andere bronnen.
Ook zouden journalisten en het redactiepersoneel moeten worden getraind in de gevolgen van churnalisme. Een idee is om een speciale pagina of website te creëren voor persberichten. https://dwtonline.com/afstudeeronderzoek-rijssen-mediabedrijven-doen-voor-ruim-75-procent-aan-copy-paste-journalistiek-bij-persberichten/
LEES OOK: MEDIA SURINAME DL 1 +
LEES OOK : MEDIA SURINAME DL 2 *