Debipersad op VES-nieuwjaarsreceptie: ‘Afgelopen jaar gematigd economisch herstel, stabiliteit, maar fragiele economie’
Het afgelopen jaar kende Suriname een gematigd economisch herstel. De inflatie van de jaren daarvoor heeft een grote druk gelegd op de koopkracht van de burgers. Een daling van de inflatie van 60 procent in 2020 naar rond de 20 procent in 2024 is positief, maar heeft zich niet vertaald in de daling van prijzen voor levensonderhoud. Dat zei voorzitter Steven Debipersad van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES) woensdagavond tijdens de nieuwjaarsreceptie van de vereniging.
Tekst en beeld Wilfred Leeuwin
Het verkiezingsjaar 2025 wordt volgens hem cruciaal. Hoewel de positieve reviews van het Internationaal Monetair Fonds aangeven dat Suriname richting stabiliteit koerst, wil dat niet zeggen dat de economie gezond is. Integendeel, die is erg fragiel. De hoop is dan ook op de toekomstige olieproducties in 2028 en de effecten van investeringen die in aanloop daarnaartoe worden gedaan. Maar de VES-voorman benadrukte – overigens, niet voor de eerste keer – dat als er geen prudent en vooral transparant beleid wordt gevoerd, de olie in de bodem van het land een vloek zal blijken te zijn.
Debipersad, die 2024 de review liet passeren, zei dat de regering vooral te kampen heeft met uitdagingen als de inefficiëntie bij het genereren van inkomsten door de overheid. Daardoor lopen de inkomsten van de staat achter op de uitgaven, zoals aangegeven in de begroting.
Een heikelpunt dat de gematigde economie typeert, is de gebrekkige diversificatie en de hoge schuldenlast die de vooruitgang van de economie beperken. De matige economische groei wordt dan ook aangedreven door de gekoesterde hoop en het uiteindelijk uitspreken van het finale investeringsbesluit (FID) door TotalEnergies voor blok 58, waar in 2028 de olieproductie definitief moet resulteren in meer inkomsten voor de staat.
Dit brengt niet alleen hoop op een betere toekomst, maar ook de gelegenheid om duurzame groei vast te leggen en te versterken. De VES-voorman bendrukte het belang van transparantie in contracten, waaronder ook de FID. “Hiermee scheppen we duidelijkheid over de ambities en doelen die worden nagestreefd binnen het contract. Dit geldt ook voor toekomstige FID’s, want de economie leert ons dat openheid een vereiste en randvoorwaarde is voor een gelijke en eerlijke concurentie bij bedrijven.”
IMF-reviews
Net als in de laatste vier reviews van het IMF vindt ook de VES dat het verminderen van de schuldenlast belangrijk is om de economie te diversificeren en alle andere problemen die structureel zijn geworden aan te pakken. De beoordelingen van het IMF laten zien dat er een betere balans moet komen in de staatsfinanciën. “Het is noodzakelijk te gaan kijken naar schuldreductie vooral internationaal.” De positieve IMF-reviews hebben geleid tot het vrijgeven van leningen door het IMF tot een waarde van 185 miljoen US dollar in 2024.
Voor 2025 is er een geplande negende beoordeling. Debiersad wijst erop dat die zal plaatsvinden in de context van het verkiezingsjaar. De resultaten van die beoordeling zijn cruciaal en zullen bepalen of Suriname voldoende vooruitgang heeft geboekt met het IMF-programma en hoe succesvol het is geweest.
Enkele indicatoren zijn een verdere daling van de inflatie. Hoewel dit positief is, voelt de burger het niet in haar portemonnee. Ook wordt er een economische groei – en wel op basis van olie- en gasprojecten – verwacht van rond de 4 procent.
Werkloosheid
Hoewel in Suriname er geen exacte metingen zijn gedaan over de werkloosheid blijkt die hoog ten opzichte van de Caribische en Latijns-Amerikaanse omgeving. Die moet omlaag. Een kenmerk daarbij is dat die ligt in de context van een ongekende informele sector. Hierdoor is niet precies duidelijk wat gaande is in de economie.
De staatsschuld daalde procentueel van 90 procent van het bruto binnenlands product in 2023 naar 87 procent in 2024. De verwachting is dat die verder zal dalen, evenwel zei Debipersad dat de staatschuld in 2024 nominaal verder is opgelopen met meer dan één miljard Surinaamse dollar. Het blijft een uitdaging om op een verantwoorde manier af te komen van de schuld. “Welke regering na 25 mei ook komt, deze zal hiermee te maken hebben.”
Wisselkoers
Na een periode van rust op het wisselkoers front, is er in het laatste kwartaal van 2024 weer een opwaartse trend te merken, waarbij de wisselkoers steeg van ergens rond de SRD 28 naar haast SRD 36 voor een Amerikaanse dollar. Volgens de VES-voorman een grote sprong in een tijdsbestek van acht tot negen maanden. Voor de samenleving betekent dit dat er iets schort aan de economie.
De verdraaiingen met economische data geeft veel minder satisfactie, zei Debipersad en roept gevoelens uit het verleden op waarbij de koers, na de verkiezingen, sprongen omhoog maakte. De VES-voorzitter heeft dan ook een beroep gedaan op de monetaire autoriteiten om de samenleving hiertegen te behoeden, zeker met de steeds dalende koopkracht.
In lijn met de IMF-beoordelingen kan worden gesteld dat Suriname op weg is naar stabiliteit, maar er financieel-economisch nog erg fragiel voor staat. De positieve macro-economische cijfers kunnen micro-economisch niet worden verklaard. Hierdoor gaan huishoudens en bedrijven zich steeds meer afvragen als het goed gaat in de economie en als het ooit nog goed komt.
Debipersad: “De vele populistische beleidsmaatregelen in het afgelopen jaar zijn en brengen vele risico’s met zich mee. De populistische maatregelen die vooruitgang hebben geboekt, kunnen gemakkelijk afbreken en zullen tot veel pijn lijden binnen gezinnen, bedrijven en de totale gemeenschap.”
De noodzaak voor een nieuw IMF-programma wordt daarom steeds vaker aanbevolen door de Suriname Economic Oversight Board. Volgens Debipersad kan een nieuw programma kans bieden om voort te bouwen op de huidige hervormingen en structurele uitdagingen. Echter, een IMF-programma is niet alles. “We moeten constateren dat in vele landen met een IMF-programma, er weinig aandacht is voor reële sectoren en voor diversificatie.”
Debipersad zei dat het aanpakken van de structurele armoede een grote uitdaging blijft voor deze en de toekomstige regering. “Alleen wanneer die duurzaam wordt beteugeld en de productie structureel wordt aangepakt, kan sprake zijn van economische en bestuurlijke stabiliteit.”
LEES OOK: DE VES OP OORLOGSPAD MET DE REGERING
Geachte VES, zelfs een sterke rekenaar maakt soms fouten
03 Nov, 22:28
In het artikel VES: Rekenen is een vak dat je kan leren wordt gereageerd op een ingezonden stuk dat een reactie is op de stelling van de secretaris van de VES dat “de afgelopen drie jaren is de gecumuleerde inflatie ongeveer 400%” bedraagt.
In het artikel wordt gezegd dat goed lezen de basis is voor een correcte analyse. Laat ik beginnen met lezen: “The IMF WEO reported a 3-year cumulative rate of inflation of 299% as of December 2022.”
Nu de wiskunde:
Stel een product kost 100 SRD eind 2019. Het volgende jaar kost het 161 SRD (61% inflatie). Het jaar daarna is het 257,60 SRD (60% inflatie). Tegen eind 2022 koop je hetzelfde product voor 399,28 SRD (55% inflatie). Ten opzichte van 3 jaar daarvoor is het gestegen van 100 SRD naar 399,28 SRD. Dat is een inflatie van 299,28%.
Hierbij een aantal manieren om die 399,28 SRD te berekenen, eerst met de afzonderlijke percentages en vervolgens met het cumulatieve percentage:
((100 SRD + 61%) + 60%) + 55% = 399,28 SRD
100 SRD * (1 + 0,61) * (1 + 0,6) * (1 + 0,55) = 399,28 SRD
100 SRD + 299,28% = 399,28 SRD
100 SRD * (1 + 2,9928) = 399,28 SRD
De wiskundige formule om het inflatiepercentage om te rekenen naar de vermenigvuldigingsfactor en weer terug:
inflatiepercentage / 100 + 1 = vermenigvuldigingsfactor
(vermenigvuldigingsfactor – 1) * 100 = inflatiepercentage
Alsde “- 1” achterwege wordt gelaten zit je er precies 100% naast!
Daniël van Vuuren
Saramacca
https://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/78288
Bijles voor VES
03 Nov, 2023
De reactie van de VES op mijn artikel bevestigt mijn vermoeden dat de mensen van de VES niet kunnen rekenen. Het is teleurstellend om te zien dat een vereniging die de economische situatie in het land bespreekt, zo’n basale rekenfout maakt.
De VES beweert dat de gecumuleerde inflatie over de jaren 2020, 2021 en 2022 “ongeveer 400%” is. Maar de juiste inflatieberekening is: (1+0,61)×(1+0,60)×(1+0,55)−1=2,99 of 299%.
Dit cijfer is precies 100% lager dan de “ongeveer 400%” van de VES. De VES vergeet namelijk om 1 af te trekken op het einde van de procentberekening. Een klassieke fout die je vaak ziet bij de schoolrepetities.
Het is belangrijk dat een organisatie als de VES nauwkeurige en correcte informatie verstrekt aan het publiek. Vooral wanneer deze cijfers invloed kunnen hebben op beleidsbeslissingen en de algemene perceptie van de economische situatie in het land.
Rekenen kan je inderdaad aanleren. Daarom mag de VES op bijles.
Carmen Pinas
https://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/78286
VES: Rekenen is een vak dat je kan leren
01 Nov, 2023
Met de complimenten voor de creatieve kop van het ingezonden stuk De ‘VESte’ stuurlui staan aan wal van mevrouw Pinas wil de Vereniging van Economisten in Suriname (VES) de gemeenschap als volgt informeren.
Onder de kop Grootste deel inflatie door het beleid van de overheid heeft de VES secretaris, Swami Girdhari, de gemeenschap voorgelicht dat de maandelijks verder stijgende prijspeil maar voor een klein deel door internationale prijsstijgingen wordt veroorzaakt.
De schrijfster zegt ten onrechte “Girdhari stelt dat de geaccumuleerde inflatie tussen september 2020 en september 2023 ongeveer 400% bedraagt. Deze claim kan naar het rijk der fabelen worden verwezen”. Goed lezen is de basis voor een correcte analyse. De VES benadrukt dat de secretaris nergens de inflatie over die periode heeft besproken.
Hij heeft letterlijk aangegeven dat “de inflatiecijfers van de afgelopen jaren zorgwekkend zijn. In 2020 was de inflatie afgerond 61%, in 2021 ruim 60% en in 2022 afgerond 55%. De afgelopen drie jaren is de gecumuleerde inflatie ongeveer 400%”. Dit is met wat basis rekenwerk eenvoudig te becijferen: 1,61 maal 1,60 maal 1,55 maal 100% is gelijk aan 399%, dat is wat hij noemt “ongeveer 400%”. Ook rekenen kan worden aangeleerd.
De VES betreurt tot slot dat de schrijfster in haar ijver om de beroepsgroep te bekladden geheel voorbijgaat aan de boodschap van de secretaris dat het grootste deel van de gierende inflatie door het kostenverhogend beleid van de overheid komt. Feit is dat de prijzen van goederen en diensten de afgelopen jaren flink zijn gestegen en de armoede is alsmaar toegenomen.
https://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/78255
De ‘VESte’ stuurlui staan aan wal
31 Oct, 2023
Met verbazing las ik het artikel van Swami Girdhari, secretaris van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES). Girdhari stelt dat de geaccumuleerde inflatie tussen september 2020 en september 2023 ongeveer 400% bedraagt. Deze claim kan naar het rijk der fabelen worden verwezen.
De officiële cijfers zijn beschikbaar op de website van het ABS. In september 2020 was het CPI 205.9, en in september 2023 is dit toegenomen tot 746.7. Dit betekent een stijging van 540.8 punten, wat overeenkomt met een inflatie van 263% en niet 400%
Het is onrealistisch te verwachten dat elke burger inflatieberekeningen kan maken. Juist daarom zijn organisaties als de VES zo belangrijk: om complexe economische informatie toegankelijk te maken voor het publiek. De VES heeft deze rol in het verleden naar behoren vervuld, maar recente uitglijders hebben haar geloofwaardigheid aangetast.
Onlangs werd Girdhari’s collega, Winston Ramautarsing, op tv terecht gewezen op de oppervlakkige benadering van de VES. Men zou verwachten dat de VES hieruit zou leren en zelfreflectie zou toepassen. Echter, publiceert zij vervolgens weer een stuk met onnauwkeurigheden.
Ik wil benadrukken dat een inflatie van 263% over drie jaar nog steeds erg hoog is. Maar het is wel belangrijk om te begrijpen door welke omstandigheden deze inflatie tot stand is gekomen. Een economie die gedurende een decennium is achtergesteld, herstelt zich niet zomaar.
Om uit deze economische uitdaging te komen, is samenwerking en gezamenlijke inzet essentieel. Het is spijtig dat sommigen er voor kiezen alleen vanaf de zijlijn onterechte kritiek te spuien. En daarom kom ik tot het volgende inzicht: De ‘VESte’ stuurlui staan aan wal.
Carmen Pinas
https://www.starnieuws.com/index.php/welcome/index/nieuwsitem/78222