Ondergang Bouterse ondanks zijn 48 wetten van de macht

Waarschuwing: Deze wetten werken meestal tegen u. Benut ze slechts om de gedragingen van anderen beter te kunnen beoordelen.

(Also available in English.)

Wet 1 Overschaduw uw meerdere nooit

Geef de mensen die boven u staan altijd het behaaglijke gevoel dat ze superieur zijn. In uw verlangen hen gunstig te stemmen en indruk op hen te maken moet u niet al te zeer met uw talenten te koop lopen, want u zou het tegenovergestelde kunnen bereiken: ze gaan zich angstig en onveilig voelen. Bewerkstellig dat uw meerderen genialer lijken dan ze zijn en u zult de hoogste toppen van de macht bereiken.

Wet 2 Vertrouw niet te veel op uw vrienden, gebruik uw vijanden

Hoed u voor vrienden: omdat ze gemakkelijk aan jaloezie ten prooi vallen, zijn ze eerder geneigd u te verraden. Ze kunnen zich ook te zeer in de watten gelegd voelen en zich bedillerig gaan gedragen. Als u een voormalige vijand in dienst neemt, zal hij zich loyaler opstellen dan een vriend, want hij heeft meer te bewijzen. Het is zelfs zo dat u meer te vrezen heeft van vrienden dan van vijanden. Als u geen vijanden hebt, zorg er dan op een of andere manier voor dat u ze krijgt.

Wet 3 Houd uw ware bedoelingen strikt geheim.

Zet iedereen voortdurend op het verkeerde been en onthul dus nooit de ware bedoeling van uw handelen. Als niemand in de gaten heeft waar u op uit bent, zal niemand zich ook kunnen voorbereiden op enige vorm van verdediging. Loop een flink eind met de mensen mee op het dwaalspoor dat ze volgen, leg op het gepaste moment een rookgordijn, en tegen de tijd dat ze eindelijk achter uw ware bedoelingen gekomen zijn, is het ruimschoots te laat.

Wet 4 Zeg altijd minder dan nodig is

Wanneer u met woorden indruk op mensen wilt maken, komt u banaler en minder zelfverzekerd over naarmate u meer zegt. Ook al zegt u iets heel gewoons, het zal zeer origineel lijken als u in het vage blijft, sfinxachtig, een zin in het luchtledige laat hangen. Machtige mensen imponeren en intimideren door zo weinig mogelijk te zeggen. Hoe meer u zegt, hoe groter de kans dat u iets doms te berde brengt.

Wet 5 Van uw reputatie hangt veel af: verdedig uw reputatie

De reputatie is de hoeksteen van de macht. Alleen al door uw reputatie kunt u anderen intimideren en overwinningen behalen; zodra deze begint te tanen, bent u echter kwetsbaar en wordt u van alle kanten aangevallen. Zorg dat uw reputatie onaantastbaar blijft. Wees altijd verdacht op mogelijke aanvallen en verijdel ze voor ze plaatsgrijpen. Leer intussen uw vijanden te vernietigen door bressen te slaan in hun eigen reputatie. Ga vervolgens aan de kant staan en laat de publieke opinie korte metten met hen maken.

Wet 6 Vestig ten koste van alles de aandacht op uzelf

Alles wordt beoordeeld naar de manier waarop het verschijnt. Wat niet gezien wordt telt niet. Laat uzelf, als een ster aan de hemel, helderder schijnen dan de u omringende sterren. Richt de aandacht op uzelf door uw naam te omgeven met een onvergetelijk beeld, door schandaal uit te lokken, door u groter te maken dan het leven zelf. Het is beter belasterd en aangevallen te worden dan te worden verzwegen.

Wet 7 Laat anderen het werk doen en strijk zelf de eer op

Gebruik de wijsheid, de kennis en de routine van anderen om uw eigen zaak te bevorderen. Niet alleen zal die steun u waardevolle tijd en energie besparen, maar u ook een goddelijk aura van efficiency en voortvarendheid geven. Uiteindelijk zullen uw handlangers vergeten zijn en men zal zich u herinneren. Doe nooit zelf wat anderen voor u kunnen doen.

Wet 8 Laat de ander naar u toekomen -gebruik desnoods lokaas

Wanneer u een ander tot handelen dwingt, bent u degene die de touwtjes in handen hebt. Het is altijd beter uw tegenstander naar u toe te lokken, waardoor hij eigen plannen vaarwel moet zeggen. Verlok hem met een fabelachtige winst – en sla dan toe. U hebt de beste kaarten in handen.

Wet 9 Winnen doet u met daden, nooit met woorden

Elke kortstondige ovenwinning die u met argumenten hebt behaald, is eigenlijk een Pyrrusoverwinning: de wrevel en kwade wil die u ermee wekt is sterker en duurt langer dan elke kortstondige verandering van mening. Het getuigt van veel meer kracht wanneer u anderen door uw handelen mee kunt krijgen, zonder een woord te zeggen. Laat zien, leg niet uit.

Wet 10 Blijf uit de buurt van al wie ongelukkig is of altijd pech heeft

U kunt doodgaan aan de ellende van iemand anders – emoties zijn zo besmettelijk als ziekten. U kunt denken dat u de drenkeling helpt, maar u brengt uw eigen ondergang dichterbij. De ongelukkigen trekken het ongeluk soms aan, maar ze zullen het altijd over u afroepen. Ga om met mensen die gelukkig en gefortuneerd zijn.

Wet 11 Maak mensen van u afhankelijk – en houd dat zo

Om uw eigen onafhankelijkheid te kunnen handhaven moet u ervoor zorgen dat u volstrekt onmisbaar wordt. Hoe meer men op u leunt en steunt, hoe groter uw vrijheid is. Zorg ervoor dat mensen voor hun geluk en voorspoed van u afhankelijk zijn en u zult niets te vrezen hebben. Vertel ze echter niet zoveel dat ze het eventueel toch nog zonder u zouden kunnen stellen.

Wet 12 Ontwapen uw slachtoffer met selectieve eerlijkheid en edelmoedigheid

Een enkel gebaar van eerlijkheid en oprechtheid kan tientallen slinkse manoeuvres verhullen. De waakzaamheid van zelfs de meest wantrouwende lieden zal verslappen als ze geconfronteerd worden met openhartig vertoon van eerlijkheid en edelmoedigheid. Als uw selectieve eerlijkheid eenmaal een gat in hun pantser heeft geboord, kunt u ze bedriegen en manipuleren. Een geschenk op het juiste moment een Trojaans paard- zal hetzelfde effect hebben.

Wet 13 Speel als u mensen om hulp vraagt in op hun eigenbelang, niet op hun medeleven of hun dankbaarheid

Als u de hulp van een medestander moet inroepen, heeft het geen zin hem te herinneren aan uw eigen bijstand of goede daden in het verleden. Hij zal een manier bedenken om u te negeren. Wijs daarentegen op iets in uw verzoek of in uw relatie met hem dat profijtelijk voor hem zal zijn, en leg daar onevenredig veel nadruk op. Hij zal enthousiast reageren als hij de indruk krijgt dat hij er zelf beter van zal worden.

Wet 14 Doe u voor als vriend, ga te werk als spion

Het nodige weten over uw rivaal is essentieel. Gebruik spionnen om waardevolle informatie te vergaren die u in staat stelt een stap voor te blijven. Nog beter: speel zelf voor spion. Leer sociale contacten te gebruiken om naar informatie te vissen. Stel indirecte vragen om iemands zwakheden en intenties te achterhalen. Elke gelegenheid biedt kansen voor geslepen spionagewerk.

Wet 15 Vermorzel uw vijand

Alle grote leiders sinds Mozes beseften dat een gevreesde vijand compleet verpletterd diende te worden. (Sommigen moesten dit door bittere ervaring leren.) Als er maar één enkel kooltje blijft gloeien, hoe zacht het ook smeult, zal het vuur uiteindelijk weer oplaaien. Door halverwege te stoppen gaat er meer verloren dan bij totale vernietiging: de vijand zal er weer bovenop komen en wraak zoeken. Verpletter hem, niet alleen naar lichaam, ook naar geest.

Wet 16 Dwing meer respect af door er niet te zijn

Een te groot aanbod drukt de prijs: hoe meer u gezien en gehoord wordt, des te gewoner lijkt u. Hebt u zich een plaats verworven in een groep, dan zal er meer over u gesproken worden en u zult zelfs meer bewonderd worden als u zich tijdelijk terugtrekt. U moet leren wanneer u zich terug moet trekken. Schep waarde door schaarste.

Wet 17 Houd anderen in spanning: creëer een sfeer van onvoorspelbaarheid

Mensen zijn gewoontedieren; ze hebben een onstilbare behoefte andermans gedrag te zien als iets vertrouwds. Daardoor geeft uw voorspelbaarheid anderen een gevoel van macht. Draai de rollen om: wees bewust onvoorspelbaar. Gedrag dat onsamenhangend of zinloos lijkt, zet hen op het verkeerde been en ze zullen zich in alle bochten wringen om te proberen uw daden te verklaren. Deze strategie kan, tot het uiterste toegepast, mensen intimideren en terroriseren.

Wet 18 Bouw geen vestingmuren om u heen: isolement is levensgevaarlijk

De wereld is gevaarlijk en de vijand zit overal – iedereen moet zichzelf beschermen. Een vesting lijkt het veiligst, maar isolement stelt u bloot aan meer gevaren dan waartegen het u beschermt: het snijdt u af van waardevolle informatie, het maakt u tot een opvallend en gemakkelijk doelwit. Het is beter u onder de mensen te mengen, bondgenoten te maken, contacten te leggen. De menigte beschermt u tegen uw vijanden.

Wet 19 Weet met wie u te maken hebt: kwets niet de verkeerde persoon

Er zijn allerlei soorten mensen en u mag nooit aannemen dat iedereen op dezelfde manier op uw strategieën zal reageren. Leid mensen om de tuin of leg ze in de luren en ze zullen de rest van hun leven wraak proberen te nemen. Ze zijn wolven in schaapsvacht. Kies uw slachtoffers en tegenstanders dus zorgvuldig -kwets of misleid nooit de verkeerde.

Wet 20 Bind u aan niemand

Het is een dwaas die zich altijd beijvert partij te kiezen; bind u aan geen andere partij of zaak dan de uwe. Door u onafhankelijk op te stellen wordt u heer en meester over de ander en kunt u mensen tegen elkaar uitspelen, of ze ertoe aanzetten ú te volgen.

Wet 21 Sukkels vangt u met sukkels: doe u dommer voor dan uw doelwit

Niemand voelt zich graag dommer dan de ander Het is dan ook de kunst ervoor te zorgen dat uw slachtoffers zich slim voelen – niet zomaar slim, maar slimmer dan u. Als ze daar eenmaal van overtuigd zijn, zullen ze nooit vermoeden dat u andere bedoelingen hebt.

Wet 22 Pas de overgave tactiek toe: zet onmacht om in macht

Als u zwakker bent, vecht dan nooit omwille van de eer; geef u liever over. Overgave geeft u tijd om u te herstellen, tijd om uw overwinnaar te kwellen en te ergeren, tijd om te wachten tot zijn macht taant. Gun hem niet de voldoening van strijd met een overwinning op u – geef u over. Door hem de andere wang toe te keren, maakt u hem kwaad en onzeker Smeed overgave om tot een machtsinstrument.

Wet 23 Bundel uw krachten

Behoud uw kracht en vitaliteit door u te concentreren Op uw sterkste punten. U hebt er meer aan een rijke mijn aan te boren en deze steeds verder uit te diepen dan van de ene ondiepe mijn naar de andere te fladderen: versnippering legt het altijd af tegen een bundeling van krachten. Wanneer u Op zoek gaat naar krachtbronnen waarmee u verder kunt komen, zorg er dan voor dat u uitkomt bij die ene die het weldadigst is, de vette koe die u lange tijd van melk zal kunnen voorzien.

Wet 24 Speel de volmaakte hoveling

De volmaakte hoveling gedijt in een wereld waar alles om macht en politieke behendigheid draait. Hij beheerst de kunst der slinksheid: hij vleit, buigt voor meerderen en oefent op de meest dubbelzinnige en minzame wijze macht uit over anderen. Leer de wetten van het hovelingschap en pas ze toe, en uw carriëre aan het hof zal geen grenzen kennen.

Wet 25 Herschep uzelf

Accepteer niet de rollen die de maatschappij u opdringt. Herschep uzelf door u een nieuwe identiteit aan te meten, een die de aandacht trekt en uw publiek nooit gaat vervelen. Wees de baas over uw eigen imago, laat anderen dit niet voor u bepalen. Neem verfijnde theatrale kneepjes op in uw arsenaal van gebaren en gedragingen in het openbaar: uw macht neemt daardoor toe en uw persoonlijkheid krijgt een extra dimensie.

Wet 26 Houd uw handen schoon

U dient het toonbeeld te zijn van welopgevoedheid en van efficiënt optreden. U loopt niet rond met handen vuil van fouten en blunders. Houd dat ook zo en laat anderen de kolen voor u uit het vuur halen, zodat uw eigen handen schoon blijven en u ze zelfs niet in onschuld hoeft te wassen.

Wet 27 Mensen lopen graag gedwee achter het vaandel aan – maak daar gebruik van

Mensen hebben veelal een sterk verlangen om ergens in te geloven. Maak van dat verlangen gebruik en geef ze een zaak waarvoor ze kunnen strijden, verschaf ze een nieuw geloof Houd uw woorden vaag maar vol belofte: leg sterker de nadruk Op enthousiasme dan Op rationaliteit en helder denken. Verschaf uw nieuwe discipelen een ritueel, vraag ze offers voor u te brengen. In een tijdsgewricht zonder georganiseerde religies en grote geesten zal uw nieuwe geloof u ongekende macht verlenen.

Wet 28 Treed doortastend op

Als u niet zeker bent van bepaalde te nemen stappen, neem ze dan niet. Uw twijfel en aarzeling zullen u in uw handelen belemmeren. Aarzeling is gevaarlijk: het is beter resoluut op te treden. Fouten die ontstaan door uw doortastendheid zijn te verhelpen met nog meer doortastendheid. Iedereen bewondert doortastendheid, niemand respecteert wankelmoedigheid.

Wet 29 Overweeg en heroverweeg alles tot en met de laatste stap

Alles komt Op het resultaat aan. Plan alles tot het eind, hou rekening met alle mogelijke gevolgen, hindernissen en grillen van het lot die uw harde werken teniet kunnen doen, want dan gaan anderen met de eer strijken. Door alles goed te overdenken zult u niet worden overvallen door de dingen die gebeuren en zult u weten wanneer u zich in moet houden. Leid vrouwe Fortuna met zachte hand en probeer de toekomst vast te leggen door ver vooruit te zien.

Wet 30 Wek de indruk dat alles u moeiteloos afgaat

Uw handelingen moeten natuurlijk lijken en met gemak uitgevoerd. Alle zwoegen en sloven dat erin gaat zitten en alle slimme foefjes moeten verborgen blijven. Als u iets doet, laat het dan moeiteloos lijken, alsof u tot nog veel meer in staat bent. Bied weerstand aan de verleiding te laten zien hoe hard u werkt – het werpt alleen maar vragen op. Leer niemand uw trucs, of ze zullen tegen u worden gebruikt.

Wet 31 Houd uw mogelijkheden voor u – laat anderen spelen met de kaarten die u geeft

Het beste bedrog is het bedrog dat anderen schijnbaar een keuze laat: uw slachtoffers hebben het idee dat ze de situatie beheersen, maar ze zijn uw marionetten. Geef anderen een keuze die altijd in uw voordeel werkt. Dwing hen keuzes te maken tussen het minste van twee kwaden, die beide uw zaak dienen. Zet hen op de hoorns van een dilemma: ze worden erop gespietst zodra ze zich bewegen.

Wet 32 Bespeel de fantasie van de ander

De waarheid wordt vaak gemeden omdat zij lelijk en onplezierig is. Doe nooit een beroep op waarheid en realiteit, tenzij u voorbereid bent Op de woede die u zich met uw ontluistering op de hals haalt. Het leven is zo hard en ontgoochelend dat mensen die een romance in elkaar knutselen of een fantasiebeeld oproepen, fungeren als oases in een woestijn: iedereen dromt om hen heen. Er schuilt veel macht in het bespelen van de fantasie van de massa.

Wet 33 Zoek voor de ander de duimschroef die hem past

Iedereen heeft een zwakke plek, een bres in de vestingmuur. Die zwakke plek is meestal een onzekerheid, een onbeheersbare emotie of behoefte; het kan ook een stiekem pleziertje zijn. Hoe dan ook, eenmaal gevonden is het een duimschroef die u tot uw voordeel kunt aandraaien.

Wet 34 Wees op uw eigen manier koninklijk; gedraag u vorstelijk om ook vorstelijk bejegend te worden

De manier waarop u zich gedraagt, bepaalt vaak hoe u zelf wordt behandeld; als u vulgair of ordinair overkomt, zal men u op den duur niet respecteren. Immers, een koning respecteert zichzelf en inspireert anderen tot hetzelfde gevoel. Door vorstelijk en vol vertrouwen in uw macht te handelen, lijkt het alsof u zichzelf voorbestemt om een kroon te dragen.

Wet 35 Bekwaam u in de kunst het juiste ogenblik te kiezen

Laat nooit merken dat u haast hebt: haast doet vermoeden dat u geen baas bent over de tijd en verraadt gebrek aan zelfbeheersing. Doe altijd net alsof u geduld hebt, alsof u weet dat voor u uiteindelijk alles keurig op zijn pootjes terecht zal komen. Ontwikkel u tot een goed detective waar het het juiste moment betreft: de geest van de tijd mag u niet ontgaan, speur naar trends die u macht zullen doen toevallen. Leer u op de achtergrond te houden als de tijd nog niet rijp is en razendsnel toe te slaan als hij daar is.

Wet 36 Minacht wat u niet kunt krijgen; negeer het, dat is de beste wraak

Door een onbeduidend probleem serieus te nemen verleent u het bestaansrecht en geloofwaardigheid. Hoe meer aandacht u aan een vijand schenkt, hoe sterker u hem maakt; en als u een kleine fout probeert te herstellen, wordt het er vaak niet beter op en loopt u in de gaten. Het is soms maar het best de dingen te laten voor wat ze zijn. Als er iets is dat u graag zou willen, maar niet kunt krijgen, leg er dan minachting voor aan de dag. Naarmate u minder interesse toont, wordt de indruk die u maakt glorieuzer.

Wet 37 Zet een fascinerend spektakel op touw

Veel tamtam en grote symbolische gebaren scheppen een aura van macht – niemand blijft er onverschillig onder: Met grote spektakelstukken voor de mensen om u heen, met veel boeiende beelden en opvallende symbolen, vergroot u uw uitstraling. Geïmponeerd door de opzienbarende taferelen zal niemand zien wat u eigenlijk aan het doen bent.

Wet 38 Denk wat u wilt, maar gedraag u als de anderen

Als u zich erop voor laat staan tegen de tijdgeest in te gaan en met uw onconventionele ideeën en onorthodoxe methoden goede sier wilt maken, zullen mensen denken dat u alleen maar om aandacht vraagt en op hen neerkijkt. Ze zullen een manier vinden om u ervoor te straffen. Het is veel veiliger op te gaan in het gewoel en u ermee te voeden. Deel uw originele ideeën alleen met ruimdenkende vrienden en met mensen die uw bijzondere gaven kunnen waarderen.

Wet 39 Roer in het water als u vis wilt vangen

Woede en emotie zijn strategisch contraproductief Zorg ervoor dat u zelf altijd kalm en objectief blijft. Maar wie erin slaagt zijn tegenstanders boos te krijgen terwijl hij zelf kalm blijft, is beslist in het voordeel. Breng uw vijanden uit balans: zoek de zwakke plek in hun ijdelheid, jaag hen op stangen en u hebt de touwtjes in handen.

Wet 40 Versmaad de gratis lunch

Wat gratis wordt aangeboden is gevaarlijk. Achter zo ’n geste steekt meestal iets verdachts, of een verplichting die op een later tijdstip nagekomen zal moeten worden. Wat iets waard is, is het betalen waard. Wie voor zichzelf betaalt, blijven verplichting, schuld en bedrog bespaard. Vaak is het ook verstandig de volle prijs te betalen – voortreffelijkheid gaat niet op een koopje. Wees royaal met uw geld, laat het rollen, want gulheid is een teken van macht en trekt macht aan.

Wet 41 Treed niet in de voetsporen van een illustere voorganger

Wat eerst komt lijkt altijd beter en origineler dan wat erop volgt. Als u een groot man opvolgt of een beroemde ouder hebt, zult u dubbel zoveel moeten presteren om die voorbij te streven. Laat u niet in hun schaduw wegdrukken, laat u niet opsluiten in een verleden dat u niet zelf hebt gecreëerd: vestig uw eigen reputatie en persoonlijkheid door van koers te veranderen. Jaag uw dominerende vader over de kling, bezoedel zijn nalatenschap en verover macht door op uw eigen manier uit te blinken.

Wet 42 Sla de herder, en de kudde valt uiteen

Moeilijkheden kunnen vaak teruggevoerd worden op één enkel krachtig individu – de stokebrand, de arrogante ondergeschikte, de sfeerverpester. Krijgen zulke mensen de ruimte, dan sleuren ze anderen mee. Wacht niet tot de problemen die zij veroorzaken uit de pan rijzen, ga niet met hen praten: ze zijn ongeneeslijk. Keer hun invloed door hen te isoleren of te verwijderen. Tref de bron van de problemen en de kudde valt uiteen.

Wet 43 Bewerk hart en geest van de mensen

Dwang roept een reactie op die zich uiteindelijk tegen u zal keren. U moet anderen zover zien te krijgen dat zij u uit zichzelf tegemoet willen komen. Iemand die u zo hebt verleid, wordt een loyale marionet. En de manier om anderen te verleiden is in te spelen op hun individuele aard en hun zwakheden. Bewerk weerspannigen door op hun gevoelens te werken, op wat hun dierbaar is en Op wat zij vrezen. Negeer de harten en geesten van anderen en zij zullen u gaan haten.

Wet 44 Maak uw tegenstander machteloos en razend met het spiegeleffect

Een spiegel reflecteert de werkelijkheid, maar is ook het volmaakte instrument om te misleiden: als u uw vijanden weerspiegelt, precies doet wat zij doen, zullen ze nooit uw strategie kunnen peilen. Met spiegel effect zet u hen voor gek, u vernedert hen, verleidt hen tot al te drieste stappen. Door hun psyche een spiegel voor te houden, verleidt u hen met de illusie dat u hun waarden deelt; door hun daden te spiegelen, leert u hun een les. Weinigen zijn bestand tegen dit spiegeleffect.

Wet 45 Predik de noodzaak tot verandering, maar hervorm niet te veel ineens

Op abstract niveau begrijpt iedereen doorgaans wel de noodzaak tot verandering, maar als het erop aankomt is de mens een gewoontedier Te veel vernieuwing is traumatisch en zal tot opstandigheid leiden. Als u pas een machtspositie bekleedt of een buitenstaander bent die een machtsbasis probeert te leggen, doe dan alsof u de oude manier om de dingen te doen respecteert. Als verandering noodzakelijk is, doe die dan voorkomen als een gematigde verbetering ten opzichte van vroeger

Wet 46 Wek nooit de schijn volmaakt te zijn

Beter lijken dan anderen is altijd gevaarlijk, maar het gevaarlijkst van alles is de indruk wekken dat u geen fouten of zwakheden hebt. Afgunst creëert stille vijanden. Het is verstandig af en toe tekortkomingen te tonen en onschuldige ondeugden te bekennen om afgunst te onderdrukken en menselijker en toegankelijker te lijken. Alleen goden en doden kunnen ongestraft volmaakt lijken.

Wet 47 Schiet uw doel niet voorbij; weet van ophouden

Het moment van de overwinning is vaak tevens het moment van het grootste gevaar. In de roes van de overwinning kunnen arrogantie en overdreven zelfvertrouwen u voorbij het doel drijven waarop u mikte, en door te ver te gaan maakt u meer vijanden dan u aankunt. Laat het succes u niet naar het hoofd stijgen. Er is geen alternatief voor strategie en zorgvuldige planning. Stel een doel en wanneer u het bereikt, stop dan.

Wet 48 Word vormloos

Wie een vorm kiest door een helder plan te hanteren, stelt zich bloot aan aanvallen. Blijf liever buigzaam en in beweging in plaats van een vorm aan te nemen die uw vijand houvast biedt. Accepteer het feit dat niets zeker, dat geen wet onwrikbaar is. De beste manier om u te beschermen is vormloos en vloeibaar te zijn als water gok nooit op bestendigheid. Alles verandert.

Bron: De 48 wetten van de macht. Robert Greene & Joost Elffers ISBN 90 290 5738 6 J.M. Meulenhoff Amsterdam. Een plezierig leesbaar boek. Een aanrader. 
Datum laatste wijziging 24 november 1999.